KULLANDIĞINIZ LENSLERİN ÜZERİNDEKİ YAZILARIN NE ANLAMA GELDİĞİNİ BİLİYOR MUSUNUZ?
- Fabrikalarınızda kullandığınız lensleri doğru seçtiğinize emin misiniz?
- Size sunulan veya önerilen lens acaba doğru mu?
- Siz de en azından bu konuda bir fikir sahibi olmaya ne dersiniz?
Kalite kontrol alanında her gün gördüğümüz lenslerin üzerinde birçok sayı yazmakta, hiyaroglif gibi gözüken bu yazıları kolayca anlayabilmemiz için bu yazımızda endüstride en sık kullanılan fixed focus lensleriden kısaca bahsetmek istiyoruz. Bu yazımızı okuduktan sonra siz de fabrikanızı gezip uygun lensleri kullanıp kullanmadığınızı kolayca kontrol edebileceksiniz.
Başlayacak olursak, fixed focal lenslerin üzerinde 2 adet ayar halkası ve toplamda 4 adet lens tanımlama bilgisi bulunur.
- Odaklama halkası tanımlamaları
- Odak uzaklığı bilgisi
- Diyafram halkası tanımlamaları
- En geniş diyafram değeri
1. Odaklama halkası üzerindeki tanımlamalar:
Kamerada "odak" terimi, bir görüntünün netliğini ve keskinliğini belirten bir kavramdır. Farklı mesafedeki nesneleri, lensin odak halkasının ayarlanmasıyla netlemek mümkündür.
Odaklama halkasından odaklama mesafesi kontrol edilir. Görüntülediğiniz ürüne yakın olan halka odaklama halkasıdır. Odak, minimum çalışma mesafesinden sonsuza kadar ayarlanabilir.
Sabit odak uzaklıklı lensler, makine görüşünde yaygın olarak kullanılan optiklerdir ve standart uygulamalar için oldukça uygun ürünlerdir. Buradaki sayılar net bir odağın sağlanması için ürün ile kamera arasındaki mesafeyi metre cinsinden belirtir.
Örneğin; halkayı 0.35 yazısına ayarladığımızda net görüntülenmesi gereken ürünü kameranın yaklaşık 350 mm uzağına koymamız gerekir, ürün ile lens arasındaki mesafe 120 cm ise odaklama halkasını 1.2 değerine ayarlamamız gerekir.
Eğer uzaklığın ölçülme imkanı yoksa alınan görüntüde kontrasta sahip bır kısıma bakıp odak halkasını çevirerek görüntünün en keskin olduğu hal bulunabilir.
2. Odak uzaklığı bilgisi:
Lensin altında “mm” cinsinden yazan sayı odak uzaklığıdır. Kısa odak uzaklığına sahip lensler (örneğin, 16mm) geniş bir görüş açısı sağlar ve genelde yakındaki ürünlere bakmak için kullanılır; uzun odak uzaklığına sahip lensler (örneğin, 100mm) ise daha dar bir görüş açısı sunar ve uzaktaki ürünleri görüntülemek veya yakındaki ürünlerin daha küçük bir alanını gözlemlemek için kullanılır.
Örnek olarak bir şişeyi görüntülemek için; kamerayı 20 cm uzağa koymam gerekiyorsa 16 mm lik bir lens kullanmam gerekirken, kamerayı 2 metre uzağa koymam gerekiyorsa 100 mm lik bir lens kullanmam gerekir ki iki kurulumda da aldığım görüntüde bir adet şişe tam olarak görüntülenebilsin.
Eğer ki kamerayı 20 cm uzağa koyar ve 100 mm lik bir lens kullanırsam görüntülediğim fotoğraf çerçevesi içerisinde sadece şişenin barkodu görülebilir.
*** Lensin odak uzunluğu ile odaklama mesafesini karıştırmamak gerekir. Lensin odak uzunluğu lense özgü değiştirilemez bir özelliktir, lensin içindeki optik odak noktası ile kameradaki görüntü sensörü arasındaki mesafe olarak tanımlanır ve lensin görüş açısını belirtir.
Odaklama mesafesi ise farklı uzaklıktaki ürünleri netleyebilmek için değiştirilebilir.
3. Diyafram ayarlama halkası:
Bazen bir yazıyı okumak için gözünüzü kıstığınızı fark etmişsinizdir, bunu neden yaparız?
Kameralar, fotoğraf çekerken ışığı kontrol etmenin birkaç farklı yolunu sunar. Bu yolların en önemlilerinden biri de diyaframdır. Diyafram, bir lensin içindeki açılır-kapanır bir mekanizmadır ve sensöre ulaşacak ışık miktarını kontrol eder.
Bunu, bir gözbebeği gibi düşünmek faydalı olabilir: Gözbebeğiniz karanlıkta büyür, böylece daha fazla ışık alır; aydınlıkta ise küçülür, böylece daha az ışık alır ve daha net görür.
Görüntülediğiniz ürüne uzak olan halka diyafram ayarlama halkasıdır. Lensin içine bakarak bu halkayı ayarladığınızda diyaframın açılıp kapandığını görebilirsiniz. Bu sayede kameranın içerisine giren ışık miktarını belirleyebilirsiniz.
Diyafram, f sayısı olarak adlandırılan bir değerle ölçülür; bu değer ne kadar küçükse, diyafram o kadar geniş açılır ve daha fazla ışık alır yani daha parlak görüntüler sunar. Daha küçük değerin neden daha geniş bir diyafram açıklığına eş olduğu anlamak için diyafram değeri formülümü inceleyelim.
*** Diyafram değeri = Lensin odak uzunluğu / Diyafram çapı
Yukarıdaki fotoğrafta bulunan lensin maksimum diyafram çapını bulalım : 1.4 = 8 mm / x mm yani diyafram çapı= 8/1.4 = 5,7 mm'dir. Aynı formülden yararlanarak 50 mm odak uzunluğuna sahip bir lensin f1.4 olması için diyafram çapının 35.7 mm olması gerektiğini bulabiliriz.
Diyaframın sadece ışık miktarını kontrol etmediğini, aynı zamanda alan derinlini de etkilediğini belirtmek gerekir. Alan derinliği tanımı, fotoğraftaki net olan alanın z eksenindeki mesafesidir. Geniş bir diyafram (örneğin f/1.8) daha az alanın net olmasına neden olurken (örneğin 65 ve 75 cm arasındaki 10cm), dar bir diyafram (örneğin f/16) daha fazla alanın net olmasını sağlar (örneğin 30 ve 110 cm arasındaki 80cm).
4. En geniş diyafram değeri:
Odak uzaklığının yanında yazan sayılar ise diyaframın maksimum kaç f değerinde açılacağını söyler. Peki en geniş diyafram değeri çok mu önemli?
Buraya kadar okuduysanız size birkaç detay bilgi verip, bloğumuzu sonlandıralım.
Diyaframın etkilerini anlamanın bir diğer önemli boyutu ise ışık koşullarıdır. Düşük ışık koşullarında geniş bir diyafram kullanmak, daha fazla ışık almanızı sağlar böylece gerekli hızlı pozlama süresine ulaşabilirsiniz (görüntülenen fotoğrafı daha parlak yapabilirsiniz). Hızlı hatlarda parçanın hareket halinde net bir görüntüsünü almak için kullanılabilecek bir yöntemdir. Fakat alan derinliğinden kayıp yaşayacağınızı da bilmelisiniz. Bu mantıkla yüksek alan derinliği ihtiyacınız varsa diyaframı maksimuma yakın kapatmak size çözüm sunabilir. Bir yazıyı okuyamadığımızda gözümüzü kısmamız da yine bu yüzdendir daha kısık bir aralıktan bakarak dar diyafram taklidi yapar, biraz daha net görürüz.
Hem pozlama süresi hem de alan derinliğinden vazgeçmek istemiyorsanız, daha güçlü ışık kullanmaya ne dersiniz.
Örnek: Resimdeki lens hakkında neler söyleyebiliriz?
Örneğin fotoğraftaki lens 8mm odak uzaklığına ve f/1.4 maksimum diyafram açıklığına sahip bir lenstir. Şu anda diyafram halkası f/16 diyafram değerine ve odak halkası 1 metre mesafeyeye ayarlıdır.
Son olarak peki örneğin bu lens, hangi kameralar için uygun? Ve çözünürlük, distorsiyon açısından yeterince kaliteli mi?
Lenslerle alakalı bir sonraki bloğumuzda lens-ccd boyutu ilişkisinden ve lens kalitesini belirleyen Modulation Transfer Function (MTF) değerinden de bahsedeceğiz...?